ဘေလာ႔ဂ္ပုိ႔စ္ေလးမ်ားတြင္ Footnote ထည္႔နည္း

---

ဒါကေတာ႔ ဒီပုိ႔စ္ေလးရဲ႔ အႏွစ္ခ်ဳပ္ပါ. ေနာက္ေနာင္ ေမ႔သြားလုိ႔ ျပန္ၾကည္႔ခ်င္တယ္ဆုိရင္ အခ်ိန္မကုန္ဘဲ လြယ္လြယ္ကူကူ ျပန္ရွာေတြ႔ႏုိင္ေအာင္လုိ႔ ပုိ႔စ္ေလးရဲ႔ ထိပ္ဆုံးမွာ တင္ေပးထားတာပါ. ေအာက္မွာ အေသးစိတ္ရွင္းလင္းခ်က္ ပါပါတယ္ခင္ဗ်ာ.

Recap:

၁. ကုိယ္ခ်ိတ္ခ်င္တဲ႔ footnote ေနရာေလးနားေရာက္ရင္ ဒီလုိေရးရပါမယ္.

^{<strong><a href='#your footnote name'>your footnote symbol</a></strong>}

၂. ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ ပုိ႔စ္ရဲ႔ေအာက္ဆုံးမွာ ဒီလုိေလးေရးေပးခဲ႔ရပါမယ္.

<a name="your footnote name"><strong>your footnote symbol</strong></a> : your explanation goes here.... blah blah blah....

---

အားလုံးပဲ မဂၤလာပါခင္ဗ်ာ.

ဒီတစ္ခါေတာ႔ အရမ္းကုိ အသုံး၀င္မယ္႔ Hacks ေလးတစ္ခု အေၾကာင္း ျပန္လည္ ေ၀မွ်ခ်င္ပါတယ္. ဒီ Hack ေလးကုိ ကၽြန္ေတာ္လုိခ်င္ေနခဲ႔တာ ၾကာပါျပီ. ခုမွပဲ ရွာေတြ႔ေတာ႔တယ္. ေတြ႔ေတြ႔ခ်င္းပဲ ဒီစာကို ေကာက္ေရးျဖစ္တယ္ဗ်ာ…

ဘာလဲဆုိေတာ႔ မိမိရဲ႔ ပုိ႔စ္ေလးေတြမွာ Footnote ေလးေတြ တပ္တာပါ.

Footnote ဆုိတာေလးေတြကုိ သိသူေတြ ရွိသလုိ မသိသူေတြလည္း ရွိၾကမွာပါ. အၾကမ္းဖ်င္းပဲ ေျပာျပပါမယ္.

Footnote ဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေရးသားလုိက္တဲ႔ ေဆာင္းပါးစာစုေလးေတြထဲမွာ ပါေနတဲ႔ ေ၀ါဟာရ တစ္ခုခုကို အေသးစိတ္ျပန္လည္ ရွင္းျပဖုိ႔ ေတးမွတ္ထားတဲ႔ အမွတ္အသားေလးေတြပါ. စာဖတ္သူက အဲဒီ႔ အမွတ္အသားေလးအတုိင္း လုိက္ျပီး အက်ယ္တ၀င္႔ ရွင္းလင္းခ်က္္ကုိ ရွာေဖြဖတ္ရႈ နားလည္ႏုိင္ပါတယ္.

ပုံမွန္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကုိ ဖတ္ေနသူဆုိရင္ေတာ႔ Footnote ျပထားတဲ႔ အမွတ္အသားေလးအတုိင္း လုိက္ရွာျပီးေတာ႔ အက်ယ္တ၀င္႔ ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ ဖတ္ရႈရပါတယ္.

ကြန္ျပဴတာစနစ္မွာက်ေတာ႔ အဲဒီ႔ Footnote အမွတ္အသားေလးကုိ Click လုပ္လုိက္တာနဲ႔ သက္ဆုိင္ရာ ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ တန္းေရာက္သြားေအာင္ လုပ္ထားႏုိင္ပါတယ္.

ဟုတ္ပါတယ္. ကၽြန္ေတာ္အခု ေဆြးေႏြးေပးမယ္႔ Footnote ေလးေတြဟာလည္း အဲဒီ႔လုိ Feature ေတြ ပါေနမွာပါ.

ဘာလဲဆုိတာ ဆက္မသြားခင္ နည္းနည္းသေဘာေပါက္သြားေအာင္ ဥပမာေလးနဲ႔ ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္.

FootNote^၁ ဆုိတဲ႔ေနာက္က နံပါတ္ ၁ ေလးကုိ click ေခါက္လုိက္ပါ. ဘာျဖစ္သြားမလဲ…

အခု ခင္ဗ်ားဖတ္ေနတဲ႔ ပုိ႔စ္ေလးရဲ႔ ေနာက္ဆုံးကုိ ေရာက္သြားမွာျဖစ္ျပီး Footnote ဆုိတာေလးရဲ႔ အဓိပၸါယ္ကုိ အဂၤလိပ္လုိ ရွင္းျပထားတာေလးကုိ ညႊန္ျပေနတာ သတိထားမိလုိက္ပါလိမ္႔မယ္.

အဲဒါပါပဲ ခင္ဗ်ာ. ကုိယ္ေရးမယ္႔ ေဆာင္းပါး၊ ပုိ႔စ္၊ သတင္းစတာေလးေတြထဲမွာ ဘယ္လုိဘယ္ပုံ သုံးမယ္ဆုိတာကေတာ႔ ဥာဏ္ရွိသလုိ စဥ္းစားအသုံးခ်ႏုိင္ပါတယ္.

ကဲ. ဘယ္လုိလုပ္ရမလဲဆုိတာ မေျပာခင္ ေနာက္ျပန္ စဥ္းစားလုိက္ၾကရေအာင္.

အဲဒီ႔လုိ ကုိယ္ေျပာျပခ်င္တဲ႔ အေၾကာင္းအရာေလးကုိ နံပါတ္ေလး တပ္ေပးလုိက္ရုံနဲ႔ ပုိ႔စ္ေလးရဲ႔ေအာက္ကုိ အလုိလုိေရာက္သြားမယ္ဆုိတာ ၾကားထဲမွာ တစ္ခုခုေတာ႔ လုပ္ထားရမွာေပါ႔. မဟုတ္ဘူးလား…

ဘယ္လုိခ်ိတ္ဆက္ထားၾကမလဲဆုိတာ ဆက္ၾကည္႔လုိက္ရေအာင္… ကၽြန္ေတာ္ ႏွစ္ပုိင္းခဲြျပီး ေဆြးေႏြးသြားပါမယ္. Footnote ေလးေတြကုိ ေရးပုံေရးနည္းကုိ အရင္ဆုံး ရွင္းျပေပးပါမယ္. ျပီးရင္ေတာ႔ မိမိရဲ႔ ရွင္းလင္းခ်က္ေလးေတြနဲ႔ Footnote ေလးေတြကုိ ခ်ိတ္ဆက္ပုံ ခ်ိတ္ဆက္နည္းကုိ ဆက္လက္တင္ျပေပးသြားပါမယ္.

Footnote မ်ား ခ်ိတ္ဆက္ပုံကုိ ပုိ႔စ္ထဲတြင္ ေရးနည္း

ပထမဦးဆုံး Footnote ေလးကို ခ်ိတ္ခ်င္ရင္ ပုိ႔စ္ထဲမွာ ဘယ္လုိေရးေပးရတယ္ ဆုိတာကစျပီး ေဆြးေႏြးလုိပါတယ္.

ပုံမွန္အတုိင္း စာရုိက္သြားပါတယ္. Footnote ဆုိတဲ႔ စကားလုံးေလးနားကုိ ေရာက္လာပါျပီ. ကၽြန္ေတာ္ ဒီလုိရုိက္ပါတယ္.

FootNote^{<strong><a href='#footnote'>၁</a></strong>} ဆုိတဲ႔ေနာက္က နံပါတ္ ၁ ေလးကုိ click ေခါက္လုိက္ပါ. ဘာျဖစ္သြားမလဲ…

အဲလုိရိုက္လုိက္ရင္ ဒီလုိေလး ေပၚလာပါလိမ္႔မယ္.

FootNote^၁ ဆုိတဲ႔ေနာက္က နံပါတ္ ၁ ေလးကုိ click ေခါက္လုိက္ပါ. ဘာျဖစ္သြားမလဲ…

အဲဒါက ပထမအဆင္႔ လုပ္ရမယ္႔ေနရာပါ. အထဲက ကုဒ္ဒင္းေလးေတြကုိ ထပ္ရွင္းျပပါမယ္.

<sup> ဆုိတာက စာလုံးေလးကုိ အေပၚကုိ ျမွင္႔တင္ပစ္လုိက္ခ်င္လုိ႔ Superscript tag ေလးကုိ ေခၚသုံးထားတာပါ. ျမင္တဲ႔အတုိင္းပဲေလ. နံပါတ္ (၁) ဆုိတဲ႔ စာလုံးေလးဟာ ပုံမွန္ အကၡရာေတြနဲ႔ တေျပးညီတည္းမွာ ရွိမေနဘဲ အေပၚကုိ ေရာက္ေနတာေတြ႔ရပါလိမ္႔မယ္.

<strong> ဆုိတဲ႔ Tag ေလးကေတာ႔ <bold> tag ေလးနဲ႔ တူတူပါပဲ. အကၡရာေလးကုိ ပုိျပီး ထင္ရွားေအာင္ highlight လုပ္ေပးထားတာပါ.

<a href='#footnote'>၁</a> ဆုိတာေလးကေတာ႔ လင္႔ခ္ခ်ိတ္ထားတာပါ. Anchor Tag ေလးလုိ႔လည္း ေခၚႏုိင္ပါတယ္. # သေကၤတေလးေနာက္မွာ သက္ဆုိင္ရာနာမည္ကုိ ကုိယ္ၾကိဳက္သလုိ ေပးခဲ႔လုိ႔ရပါတယ္ ခင္ဗ်ာ. ျပီးရင္ေတာ႔ Footnote နာမည္ေလးေပါ႔. ကၽြန္ေတာ္ကေတာ႔ ခပ္လြယ္လြယ္ နံပါတ္ ၁. ေလးကုိ ေပးထားခဲ႔တယ္. တကယ္႔လက္ေတြ႔မွာေတာ႔ မိမိၾကိဳက္ႏွစ္သက္ရာ သေကၤတေလးေတြကုိ စိတ္ၾကိဳက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ထည္႔သြင္းလုိ႔ရပါတယ္.

ေနာက္ကပါတဲ႔ </a></strong></sup> ဆုိတာေလးေတြကေတာ႔ အေရွ႔က Tag ေလးေတြကုိ ျပန္ပိတ္ေပးထားတဲ႔ Closing Tag ေလးေတြပါပဲ.

ကဲ. ဒီေလာက္ဆုိ ကုဒ္ဒင္းေလးရဲ႔ သေဘာသဘာ၀ကုိ နားလည္သြားျပီေပါ႔ေနာ္. မိမိရဲ႔ Footnote ေလးကုိ ကာလာေတြဘာေတြ ထည္႔ခ်င္တယ္ဆုိရင္လည္း ထည္႔ႏုိင္ပါေသးတယ္. အရုပ္ေလးေတြ၊ Flash ပုံေလးေတြ ထည္႔ျပီး လင္႔ခ္ခ်ိတ္ဦးမလား. ရပါတယ္. အခု ကၽြန္ေတာ္ေဆြးေႏြးခဲ႔တဲ႔ ေနရာေလးမွာပဲ စိတ္ၾကိဳက္ထည္႔သြင္းလုိ႔ရပါတယ္ ခင္ဗ်ာ.

အဲဒါက လင္႔ခ္ခ်ိတ္ပုံကုိ ကုိယ္႔ရဲ႔ ပုိ႔စ္ေလးေတြထဲမွာ ဘယ္လုိေရးသားရတယ္ ဆုိတာကုိ ေျပာထားတာပါ. ဒုတိယအဆင္႔အေနနဲ႔ ကုိယ္႔ရဲ႔ ရွင္းလင္းခ်က္နဲ႔ ျပန္ျပီး ခ်ိတ္ဆက္ေပးရပါမယ္.

Footnote မ်ားကုိ သက္ဆုိင္ရာရွင္းလင္းခ်က္မ်ားႏွင္႔ ခ်ိတ္ဆက္ပုံ

ကဲ. ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႔ ေဆာင္းပါးေလးေတြ၊ ပုိ႔စ္ေလးေတြထဲမွာ Footnote ေလးေတြကုိေတာ႔ ညြန္းျပခဲ႔ျပီးျပီေနာ္. အခု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႔ footnote ေလးေတြကုိ မိမိရွင္းလင္းခ်က္ေလးေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေပးရပါေတာ႔မယ္. အရမ္းလြယ္ပါတယ္. ဒီမွာၾကည္႔ပါခင္ဗ်ာ.

အေပၚက Footnote ေလးကို ျပန္ေခၚျပီး ေရးပါမယ္. ဒီတစ္ခါက်ေတာ႔ အေပၚကလို ရွည္လ်ားေထြျပားရွင္းေနစရာ မလုိေတာ႔ပါဘူး.

အုိေက. ကၽြန္ေတာ္ စာေတြ ေရးသြားတယ္. ေရးတယ္ ေရးတယ္. ေဟာ. footnote ခ်ိတ္ရမယ္႔ ေနရာေရာက္လာျပီ. ဒီလုိေလး ေရးပါတယ္.

FootNote^{<strong><a href='#footnote'>၁</a></strong>} ဆုိတဲ႔ေနာက္က နံပါတ္ ၁ ေလးကုိ click ေခါက္လုိက္ပါ. ဘာျဖစ္သြားမလဲ…

ရတယ္ေနာ္. အဲဒီလုိ လုပ္ေပးျပီးတာနဲ႔ တျပိဳင္နက္ ကၽြန္ေတာ္ေရးမယ္႔ ပုိ႔စ္ရဲ႔ ေအာက္ဆုံးမွာ ကၽြန္ေတာ္႔ေမာက္စ္ရဲ႔ cursor ေလးကုိ ထားလုိက္ပါတယ္. ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ ေအာက္ဆုံးမွာ ထားမွာမုိ႔လုိ႔ပါ. ဘာလုိ႔ထားလဲဆုိတာ သိပ္ျပီး ေခါင္းကုိက္ခံစဥ္းစားမေနပါနဲ႔ဦး.

ေအာက္ဆုံးကုိေရာက္ရင္ ဒီလုိေရးပါမယ္.

<a name='footnote'><strong>၁. FootNote</strong></a> : A Footnote is an explanatory note at the bottom of the page in a book which refers to a point in the text using a symbol like an asterisk or a number. When reading the page if you come upon such a symbol your gaze is automatically diverted to the foot of the page for the detailed explanation.

အဲဒါဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႔ Footnote ခ်ိတ္ဆက္ပုံ ခ်ိတ္ဆက္နည္း ျပီးဆုံးပါျပီ ခင္ဗ်ာ.

ရွင္းလင္းခ်က္ ရွည္လ်ားသြားလုိ႔ မမွတ္မိမွာစုိးရင္ ဒါေလးကုိ စိတ္ထဲမွာ ထည္႔ထားပါ.

Recap:

၁. ကုိယ္ခ်ိတ္ခ်င္တဲ႔ footnote ေနရာေလးနားေရာက္ရင္ ဒီလုိေရးရပါမယ္.

^{<strong><a href='#your footnote name'>your footnote symbol</a></strong>}

၂. ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ ပုိ႔စ္ရဲ႔ေအာက္ဆုံးမွာ ဒီလုိေလးေရးေပးခဲ႔ရပါမယ္.

<a name="your footnote name"><strong>your footnote symbol</strong></a> : your explanation goes here.... blah blah blah....

၃. အထူးသတိျပဳရမွာကေတာ႔ အနီေရာင္ျပထားတဲ႔ ေနရာေလးႏွစ္ခုဟာ နာမည္တူရပါမယ္. ဒါမွလည္းပဲ အခ်င္းခ်င္း ျပန္ျပီး မွတ္မိမွာေပါ႔ဗ်ာ. မဟုတ္ဘူးလား. အေပၚမွာ လင္႔ခ္ခ်ိတ္ထားခဲ႔တုန္းက နာမည္ေပးခဲ႔တာတစ္ခု. ေအာက္ကရွင္းလင္းခ်က္မွာ နာမည္တစ္ခုဆုိရင္ ဘယ္လုိလုပ္ျပီး recognize ျဖစ္ေတာ႔မွာလဲ. Right?

ဒါပါပဲ.

ေနာက္ထပ္ဥပမာေလးကို ၾကည္႔ပါ.

“စစ္နည္းဗ်ဴဟာ ဘယ္လုိသာလည္း
စဲြကုိင္လက္နက္ ဘယ္လုိထက္လည္း
ျပည္သူ႔ႏွလုံး မသိမ္းၾကဳံးလွ်င္၊
ျပည္သူ႔စြမ္းအား မကုိးစားလွ်င္
ဓားသြားလည္းေၾကြ၊ လွံလည္းေခြအံ႔”^۩

အဲဒီ႔မွာ ” ဆုိတဲ႔ အပိတ္မ်က္ေတာင္ေလးေနာက္က ۩ ေလးကုိ ႏွိပ္လုိက္ရင္ ဒီကဗ်ာေလးကုိ ဘယ္သူကေရးတယ္. ဘာရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ေရးခဲ႔တယ္ ဆုိတဲ႔ ရွင္းလင္းခ်က္ေလး ရွိတဲ႔ေနရာဆီကုိ ေရာက္သြားပါလိမ္႔မယ္.

ဘယ္လုိလုပ္ခဲ႔လဲဆုိေတာ႔ အပိတ္မ်က္ေတာင္ေလးေနာက္မွာ
^{<strong><a href='#letwaisonenaya'>۩</a></strong>} ဆုိျပီး ကုဒ္ဒင္းေလး ထည္႔ေပးခဲ႔ပါတယ္.

ျပီးေတာ႔ မိမိပုိ႔စ္ရဲ႔ ဟုိးေအာက္ဆုံးမွာ သက္ဆုိင္ရာ ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ ေရးပါတယ္. အေပၚက မူရင္းစာပုိဒ္မွာ “letwaisonenaya” လုိ႔ နာမည္ေပးထားခဲ႔ပါတယ္. ဒါေၾကာင္႔ အခု ကၽြန္ေတာ္ျပန္ခ်ိတ္မယ္႔ လင္႔ခ္ေလးကုိလည္း အဲဒီ႔နာမည္ေလးပဲ ျပန္ေပးပါမယ္.

ျပီးသြားတာနဲ႔ ပို႔စ္ေလးရဲ႔ ေအာက္ဆုံးကုိသြားလုိက္ပါတယ္. ရွင္းလင္းခ်က္ကုိ ဒီလုိေလး ေရးေပးလုိက္ပါတယ္.

<a name='letwaisonenaya'><strong>۩</strong></a> : အဲဒ႔ီကဗ်ာေလးကုိ လက္၀ဲသုႏၵရ အမတ္ၾကီးက ေရးခဲ႔တာပါ. အဓိပၸါယ္ကေတာ႔ တပ္မေတာ္တစ္ခုဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ လက္နက္အင္အားေကာင္းေကာင္း ျပည္သူလူထုရဲ႔ ေထာက္ခံမႈမရွိရင္ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ႔ တပ္မေတာ္တစ္ခု ျဖစ္မလာႏုိင္ဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႔ ဓားသြားမ်ားဟာလည္း ထက္သင္႔သေလာက္ မထက္ႏုိင္ဘူး။ လွံမ်ားဟာလည္း စြမ္းသင္႔သေလာက္ မစြမ္းႏုိင္ဘူး။ တပ္မေတာ္ရဲ႔အင္အားဟာ စြမ္းရည္ရွိဖုိ႔ဆုိရင္ ျပည္သူလူထုရဲ႔ ေထာက္ခံမႈလုိပါတယ္လုိ႔ ဆုိလုိခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္.

letwaisonenaya ဆုိတဲ႔ Footnote နာမည္ေလးနွစ္ခု လာကုိက္ညီရတာကုိ သတိထားမိၾကမယ္ ထင္ပါတယ္.

ကဲ. ဒီေလာက္ဆုိ သေဘာေပါက္ေလာက္ၾကျပီ ထင္ပါတယ္ဗ်ာ.

ဒီ Hack ေလးကို ဘေလာ႔ဂ္ေတြအတြက္သာမက ၀က္ဘ္ဆုိက္ေဆာင္းပါးမ်ားမွာလည္း ဥာဏ္ရွိသလုိ အသုံးျပဳႏုိင္ပါတယ္.

ဆက္လက္ျပီး စူးစမ္းေလ႔လာရင္း ပညာရပ္ဆုိင္ရာ ေဆာင္းပါးေလးေတြကုိ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ ဆန္ဆန္ ေရးသားျပဳစု တင္ျပႏုိင္ၾကပါေစလုိ႔ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းလုိက္ပါတယ္.

အားလုံးကုိ ခ်စ္ခင္ေလးစားလ်က္

ရန္ေအာင္

---

၁. FootNote : A Footnote is an explanatory note at the bottom of the page in a book which refers to a point in the text using a symbol like an asterisk or a number. When reading the page if you come upon such a symbol your gaze is automatically diverted to the foot of the page for the detailed explanation.

۩ : အဲဒ႔ီကဗ်ာေလးကုိ လက္၀ဲသုႏၵရ အမတ္ၾကီးက ေရးခဲ႔တာပါ. အဓိပၸါယ္ကေတာ႔ တပ္မေတာ္တစ္ခုဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ လက္နက္အင္အားေကာင္းေကာင္း ျပည္သူလူထုရဲ႔ ေထာက္ခံမႈမရွိရင္ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ႔ တပ္မေတာ္တစ္ခု ျဖစ္မလာႏုိင္ဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႔ ဓားသြားမ်ားဟာလည္း ထက္သင္႔သေလာက္ မထက္ႏုိင္ဘူး။ လွံမ်ားဟာလည္း စြမ္းသင္႔သေလာက္ မစြမ္းႏုိင္ဘူး။ တပ္မေတာ္ရဲ႔အင္အားဟာ စြမ္းရည္ရွိဖုိ႔ဆုိရင္ ျပည္သူလူထုရဲ႔ ေထာက္ခံမႈလုိပါတယ္လုိ႔ ဆုိလုိခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္.

---

Acknowledgement:

ဒီေနရာက ပုိ႔စ္ေလးကုိ သင္႔ေတာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိ ျဖည္႔စြက္ေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ.